Faallo! Buugga: HAL KA HALEEL!

“Sooyaalkii Hadraawi Iyo Suugaantiisa”
HORDHAC

Buuggan Hal Ka Haleel la magac baxay waxa uu ku saabsan yahay Sooyaal-nololeedkii iyo Suugaanta Hal-abuurka caanka ee Maxamed Ibraahim Warsame “Hadraawi” wuxuuna ka kooban yahay laba qaybood oo muhiim ah.

Qaybta 1aad

Qaybta kowaad waxa ay ka hadlaysaa barbaarintii caruurnimo ee Maansa-yahanka, hanaqaadkiisi, dhalashadii iyo soo if-baxii Hal-abuurkiisa Suugaaneed, caan-baxii Magaciisa Abwaannimo iyo sida oo kale Saamayntii Maansadiisu ay billawgiiba ku yeelatay dadka Soomaalida, xadhigi iyo noloshiisii xabsiga uu ku xidhnaa ee Qansax-dheere, waxa sida oo kale qaybtan kula kulmaysaa Dheegag Suugaaneed ka mid ah Maansooyinka Abw. Hadraawi, tusaale ahaannna loo adeegsado, la iskuna deyayo in wax lagaga tibaaxo  Curashadii Maansooyinkaas iyo waxa ay ka hadlayaan ee ay abaartoodu daaran tahay.

Waxa ka mid ah Maansooyinka wax lagaga soo qaatay qaybtan Maansooyinka: 

“Baaq” oo ka hadlaysa barwaaqada iyo bilicda dhulka, Maansada “Ergadii Furqaan” oo ku saabsan dhalashadii Nebi Muxammed CSW iyo soo if-bixii/ fiditaankii Diinta Islaamka, Heesta “Jacayl Dhiig Ma Lagu Qoray” oo iyana daboolaysa kaalinta bad-weynta cishqiga ee Hadraawi, waxa kale oo isla qaybtan laga helayaa Heesta mugga weyn ee “Hooyo” iyo sidiii ay ku curatay, Heesta “Toddobaatan Midabley” oo ka mid ah Suugaanta iinta iyo dhaliisha yeelan karta ee Hadraawi hal-abuuray, Tixda “Tuke Baal Cad” oo ka mid ah Maansooyinkii Hadraawi xabsiga uu ku Hal-abuuray. Waxa kale oo iyana qaybtan ugu tegaysaa Riwaayadihii Hadraawi curiyey sida “Riwaayaddi Hadimo, Reer Ba’aw yaa Ku Leh, Aqoon iyo Af-Garad, Tawaawac ((Hal la qalay) iyo Riwaayaddii Carwo”!

Maansooyinka kale ee qaybtan ay xambaarsan tahay waxa ka mid ah, Maansooyin xulitaan ahaan uga soo jeeda Maansooyinkii Abwaanka ee curashadoodu ku qummanayd sannadihii ((1980-1990)) kii, waxa sannadahaas curtay maansooyinka ugu badan ee Hadraawi leeyahay, waxaana wax laga soo qaatay oo qaybtan aad kula kulmaysaa Sagaal Maanso oo meel mug weyn leh kaga jira Suugaanta Abw. Hadraawi, waxaanay kala yihin: Tixaha “Heeliyo”, “Hambaber” ((Hargeysi Ma Toostay)), “Bulsho”, “Dibad-yaal”, “Dhahar”, “Dallaalimo”, “Sirta Nolosha”, “Daallalay”, iyo “Gud-gude”.

Waxa Maansooyinkan qalinku u hororsaday kulan-sanaanta baaxad-weynida ujeeddooyinka ay ka hadlayaan, hadday noqoto dhacdooyin ahaan dhinaca murtiyeedda ah iyo mid farshaxanba, iyo xilliga uu soo bixitaankoodu ku tusmaysan yahay, duruufihii jiray ee ku xidhiidhsanaa iyo waayadii ay Maansooyinkani dhasheen.

Waxa Maansooyinkani ay si sokeeyenimo ah uga hadlayaan xaaladihii sii murgaayey ee waayaadaas ay dadka iyo dalku ba ku sugnaayeen, waxa ay xidhiidh dhaw la leeyihiin dareenka dadka ee wakhtiyadaas, waxaanay sii oddorosayeen oo wax ka sii tilmaamayeen ifafaalayaashii ay waayahaasi soo gelbiyeen.

Meerisyada ugu dambeeya ee qaybtan ayaa waxa loogu tegayaa faaqidaad ku saabsaan shakhsiyadda Abw. Maxamed Ibraahim Warsame “Hadraawi”, kaas oo soore u ah labada qaybood ee uu buuggani ka kooban yahay.

Qaybta 2aad

Qaybtan buugga Hal Ka Haleel ayaa waxa ku dhan Siddeed (8) Maanso oo uu Abwaanku curiyry saddexdii sannadood ee ugu horreeyey nuskii dambe ee 90aadkii (1995-1998), waa Siddeed Maanso oo ka duwan guud ahaan Maansooyinkii hore ee Hadraawi, marka loo eego Nuxurka, Ujeeddada iyo Hogga ay ku biyo shubayaan ba.

Maansooyinkan waxa uu buugu ugu yeedhayaa Maansooyinka “Run ku sii Durugga ah”, sababtuna waa xogta ay ka hadlayaan oo ku saabsan runta nolosha ka dhex jirta, cusaybnimada jidka ay raacayaan iyo ujeeddada ay u socdaan ee ay soo bandhigayaan oo lafteedu ah deegaan  ku cusub marka loo eego halkii ay salka dhigan jireen Maansooyiinkii hore ee Abwaanka!

Maansooyinka hore ee Abw. Maxamed Ibraahim Warsame “Hadraawi” waxa ay tumaatiyi jireen Halgaad ahaan, maamulladii wadanka ka talin jirey iyo Shakhsiyaadkii Mayalka u hayey Hoggaaminta, iyaga ayaa Maansooyinkani u arkayeen Ibtilada iyo Sharka laga ledi waayey, waxaana uu xalku ula muuqan jirey in hebelladaas meesha laga tuuro, laguna beddelo hebello kale oo dhaami kara iyaga. 

Siddeeda Maanso ee qaybtan labaad ku jira waxa ay ka dhasheen daraaseyn uu Maansa-Yahanku sameeyey oo ku saabsan sida ay u dux ebeshay, basaastuna u dul fuushay ee loo dumiyey noloshii dhabta ahayd ee Soomaalida iyo aragtidii xaqqa ahayd, loona dhiiri-geliyey ee loo abuuray noloshan khaldan ee maanta lagu nool yahay.

Siddeedaa maanso waxa ay kala yihin: “Daba-Huwan”, “Badbaado”, “Hal iyo Halkiis”, “Suubban”, “Adduunyadu waa Besteed”, “Af-ku-Siran”, “Rag Siyaasi Wada Noqoy” iyo “Anuun baa Hooyaada Ah”.

Run ahaantii Abw. Maxamed Ibrahim Warsame “Hadraawi” waa Maansoode uu wax-soo-saarkiisa Suugaaneed Qaro ballaadhan yahay hadday noqoto Tiro ahaan, Baaxad ahaan, Nuxur ahaan iyo Muq-weyni ahaan ba. Waxa uu muddo soddon sanno gudahood ah ku hal-abuuray in ka badan Boqol “100” Maanso oo ku kala duwan Nuxurka, Ujeeddada, Abaarka Godka ay ka hadlayaan, sida oo kale ku kala duwan Xilliga, Da’da, iyo Aqoonta uu Abw, Hadraawi ku tiriyey ba.

Wax-soo-saarka Suugaaneed ayaa waxa uu Hal Ka Haleel kaga beegmayaa hal ka mid ah Boqollaalkiisa hal ee uu ka koobmi karo buug laga qoray Maansooyinkii Abw. Hadraawi, waxaana uu buuggani ka soo jeedaa Hollasho iyo isku deyitaan kooban oo ku xaddidan Dedaal qofeed oo kellinimo u yeelan kara duruufihiisa, dhaliilihiisa, gol-daloolladiisa iyo qabyo-tir la’aantiisa ba.

Bad-weynta, baaca iyo guntada dheer ee kakan ee Hal-abuurka Hadraawi ayaa haddaba doorkan laga haleelay intan uu buuggan urursani ka kooban yahay waana taas sababta uu ku yimi magacan Hal Ka Haleel!

ARAGTI

Buug kasta oo Farta-Soomaaliga ku qoran waxa uu in badan ka xiiso iyo xamaasad badan yahay dhammaan buugaagta kale ee Faraha-qalaad ku qoran, buugaagta Farta-Soomaaliga ku qoran laftooda ayaa kala miisaan iyo mug culus, oo guud ahaan buugaagta ay ku xardhan yihin Suugaanta iyo Maansooyinkii Abwaannada Soomaaliyeed tiriyeen waa ay ka akhris macaan yihin kuwa kale.

Buuggan Hal Ka Haleel waxa uu la waddo yahay buugaag dhawr ah oo iyaga na laga dheegan karo Suugaanta iyo Maansada uu curiyey qaar ka mid ah Abwaannada Soomaaliyeed sida Buugga “Hagarlaawe” ee AHN Abw. Maxamed Xaashi Dhamac “Gaarriye” ah, “Hal Aan Tebayay” oo AHN Abw. Xaaji Aadan Af-qallooc ah, IWM.

Inta aan loo gudbin akhrinta Maansooyinka ku xardhan buugga Hal Ka Haleel waxa xusid mudan Hordhaca guud ee buugga oo akhriste kasta dhaxal-siin kara in uu ku dhiirrado dhammaystirka buugga, iyo sida oo kale Hordhac kale oo kooban oo ka sheekaynaya Tariikhda guud ee Abwaanka Maansooyinkiisu buuggan ku qoran tahay waa M. I. W. “Hadraawi’e”, sida Hanaqaadkiisi, Dhalashadiisi, Sida uu Magaca Hadraawi ugu baxay, Sida uu ku billaabay curinta Maansooyinka iyo Guud ahaan noloshiisa oo dhan.

Waxa xusid mudan in uu buuggu u kala habaysan yahay, ama u socdo in ka badan soddonka sannadood ee uu Abwaanku ku dhex jiray Badweynta Suugaanta, taas oo laga dheehan karo tirooyinka Maanso ee sannad kasta soo baxday.

Waxa Iyana xusid mudan intaan akhrinayay buuggan in ay i soo jiidatay labada qaybood ee buugga oo intaan Maansooyinka loo gelin uu ka horreeyo bog ama laba bog oo ah Hordhac kooban iyo iftimiin ku saabsan hadba Tixda uu Akhristuhu bilaabaayo, taas oo shakhsi ahaan iga caawisay in aan dhammaantood Maansooyinkii u akhriyo aniga oo fahamsan tariikhda iyo sida ay ku soo baxday.

Waxa kale oo iyana ah mid aan la illaawi Karin 7 da bog ee buugga ugu damabeeya oo si qurux badan ay ugu xardhan yihin sawirro kala waayo iyo wakhti duwan oo Abw. Hadraawi ku soo maray nolosha iyo sooyaalkeeda.

GEBAGEBO

Maxamed Ibraahim warsame Hadraawi waxa uu ka mid yahay aqoonyahannada maanta ee laga yaqaanno gebi ahaanba dhulalaka ay soomaalidu degto iyo meelo badan oo adduun-weynaha ahba. Buuga Hal Ka Haleel waxa uu si qoto dheer uga hadlaya sooyaalkii Hadraawi iyo qaybo ka mid ah Suugaantiisa qaniga ah.

Hambalyo iyo Mahad labada ba waan u dirayaa Abwaanka iyo Qoraaga Buugga oo isku hawlay in ay nala wadaagaan buuggan.

******************************

FG: Alle ha barakeeyo oo Cimriga iyo Caafimaadka ba ha u siyaadiyo Abw. Maxamed Ibraahim Warsame "Hadraawi"!!!

******************************

Tusmada Buugga:
Magaca Buuga: Hal Ka Haleel
Qore: Maxamed Baashe X. Xassan
Bogagga: 304 Bog

Soo Baxay Sannadkii: 2004
Waxa Daabacday: Bashe Publications, London UK

Website: www.hadraawi.com iyo www.kaah.org.uk
Soo gudbinta: Amina Galaydh