Buugga: Aqoon Darro Waa u Nacab Jacayl!

Buugga: Aqoon Darro Waa u Nacab Jacayl!
“(Ignorance is the Enemy of Love)” English Version
Qore: Faarax Maxamed Jaamac (Cawl) “AHN”
Bogagga: 122 Bog
**************

HORDHAC

In kastoo sheekadan ay tahay mid qoraal ahaan la qurxiyey hadana waa mid run ah sida la sheegay oo ka dhacday magaalada XIIS oo ku taalla Gobolka Sanaag kana tirsan qiyaastii tariikhdu markii ay ahayd hillaaddii 1913 kii illa 1922 kii. Waxa ay ku saabsan tahay JACAYL ay gabadh magaceeda la odhan jirey Cawrala Barre u qaaday Nin isaga na magaciisa la odhan jirey Cali-Maax!

Cawrala iyo Cali-Maax waa mid ka mid ah sheekooyinka ama aan idhaahdo dhacdooyinka Jacayl ee ummada soomaalidu tariikh ahaan in ay u leedahay dad badan ay wariyeen, waa dhacdo qof kasta oo soomaali ku abitirisada uu maqal ku maqlay, waxayna caan u tahay sida Cilmi iyo Hodan oo kale.
In kasta oo ay sheekadan salkeedu tahay jacaylkaas dhex maray Cawrala iyo Cali-Maax, haddana sida buugga ku dhigan waxa dhacdada ku jira inta akhriskeedu socdo ujeedooyin looga dan leeyahay oo wax ka tusaaleynaya waayaha iyo dhaqamada bulshada soomaaliyeed waxaana ka mid ah:

Sheekadan:

1. Waxa ay wax ka taabaneysaa dhibaatooyinka, danqaaraha iyo waxyeellada ay dadka u leedahay wax-akhris iyo wax-qorid la’aanta.

2. Waxa ay wax ka tusaaleynaysaa heerka ay bulshada soomaaliyeed kaga jireen Haweenka Soomaaliyeed siiba dhaqanka iyo murtida, isla markaasna waxa ay aad u muujineysaa doorka ay jacaylka ka qaateen waayadii hore.

3. Waxa ay daaha ka qaadaysaa ruuxa wadaniga ah ee dalkiisa jecel in aanu ahayn kan dib uga laabma ama ka cataaba hadii uu dhibaatooyin iyo silic kala kulmo daryeelidda dadka, ilaalinta xornimada iyo gobonnimada wadanka.

4. Waxa ay wax ka tusinaysaa samaha ay sinnaantu leedahay iyo sayimihii sinnaan la’aantii ka dhexaysay ragga iyo dumarkii hore, waxa kale oo ay wax ka sheegaysaa waa tariikhda, dhaqanka qotada dheer iyo caadooyin ka mid ah dhaqamadii ummada waagaa jirtey.

5. Waxa ay wax ka muujineysaa Juquraafiga, qaab-dhismeedka iyo tariikhda Gobolka Sanaag, madaama oo uu yahay Gobolka ay ku dhasheen Cawrala iyo Cali-Maax, oo baal dahab leh kaga jira dhacdooyinka runta ah ee dhanka Jacaylka.

6. Waxa ay wax ka sheegaysaa in haasawaha iyo muranka lagu murmo ee Af-soomaaliga ah ay waagi hore lagama maarmaan u ahayd in Murti, Gabay, Saar, Geeraar, Hees, Jiifto, Shirib iyo Maahmaahyo ay saldhig u ahaadaan, haddii aanay Muridaas ku jirin oo aanay tageerayan hadalka runtii waagaa wax kasta oo lagu hadlo qiimihiisu waa uu yaraa.

Cali-Maax waxa uu ahaa markaas 40 Sanno-jir xaas leh, waxa uu ahaa Nin garaad fiican leh, gabayaa ah oo aad loogu ammaano Geesinimada iyo Aftahammada, balse waxa nasiib darro ahayd in aanu aqoon sida wax loo akhriyo ama loo qoro, taas na waxa ay sababtay dhibaatooyin waaweyn oo gaaray heer ay kashifmaan Waraaqihii gabayada jacaylka ah ee sirta ahaa kuwaasoo ay u diri jirtey Cawrala Barre.

Waxa fursad waa noqon weydey in qoraalka buuggu uu ku dhisnaado sheekadan oo gundhigeedu yahay Gabay, Hees, iyo Maahmaah, haddaba in kasta oo waagaa aanu jirin magaca “HEELLO” la yidhaa, hadana hase ahaatee waxa jirey heeso la saansaan ah lakiinse ay dhihidoodda iyo habku-ku-luuqayntooduba ka duweynayd “Heellooyinka” haatan jooga.

ARAGTI

Dhacdo kasta oo aduunka ka dhacda, dal ahaan ama dad ahaan ka ay doonto ha noqoto runtii waxa ay ku biirtaa waa tariikhdaa dalkaas iyo ummada dhulkaas deggen.

Dhacdooyinka ummadaha la dersa kuwooda ugu xiise badan ayay ka mid yihin dhacdooyinka kuwooda Jacaylka khuseeya, waayo waxa ku duuggan waayo-aragnimo iyo dhaqammo ka turjumaya dadyowgii innaga horreeyey iyo sida ay ula dhaqmi jireen Jacaylka.

Cawrala iyo Cali-maax illa yaraanteenni waan maqlaynay, runtiina shakhsi ahaan magacoodu iguma cusbeen balse sida oo kale iyada oo aan qoraalka buugga la wada rumeysan karin hadana qawl ahaan si kala duwan ayaa loo dhihi jirey marka laga waramayo sida ay u dhacday, balse waxa xusid mudan in maanta ugu yaraan sheekada qoraal lagu hayo si aan illawsho u imaanna la dhugan karo oo jiilka innaga sii dambeeya ogeysiin karta in dhacdo noocaas ah ay ummada soomaaliyeed beri ka mid ah ka dhex dhacday.

Sheekada oo dhammaystiran, sida ay u dhacday, iyo halka ay ku dambeeyaan Labadan ruux ee Cawrala iyo Cali-maax waxa si faahfaahsan qof kasta uga akhrin karaa buugga ……

GEBAGEBO

Qof kasta, weliba inteenna maanta awoodda u leh Akhriska iyo Qoraalka waxa uu jecel yahay in uu wax korodhsado, ama wax aanu ogeyn uu ogaado, balse Soomaali ahaan waxa inoo wanaagsan inaga oo aan illaabayn dookheenna buugaagta ku aadan in aan xoojinno baadi-goobka iyo ururinta tariikhda ummada soomaaliyeed, dal ahaan iyo dad ahaan ba, ha noqoto dhacdo, suugaan, iyo mid kale ba.

FG: Buuggan isaga oo PDF ah waxa aad ka helaysaa qaybtiisa Files ka Bogga buugaagta ee barta Facebook “Madasha Buugga” iyo sida oo kale Google.

Akhris Wacan!!!

S/G: Amina Galaydh

FAALLO! Buugga Fagaara-Ka-Hadalka!

Buugga Fagaara-Ka-Hadalka!

"Talooyin iyo Tallaabooyin Ku Dhisi Doona"
"2 months from now, you'll thank to YOURSELF", "2 Bilood ka dib, waxaad u mahadnaqi doontaa NAFTAADA"!

HORDHAC!

Isku day kasta oo guulaystay waxa u jilba-duubtay dad iyo bini aadam dunidan ku dhaqan oo ilaahay abuuray, kuwaas oo intooda badan ujeedkoodu yahay sidii ay dunidan ugu soo gudbin lahaayeen ashyaa ay dadku wax ka faa’iidaan isla markaan ka qayb dhiga hab nololeedkooda oo dhan bilow ilaa dhamaad.

Buugani waa buug ka hadlaya “FAGAARA KA HADALKA”, oo ah sida dad looga hor hadlo ama waxa afka qalaad lagu yidhaahdo (Public Speaking).

Sida la og yahay cilmigan waa khibrad u baahan in la dhaqan galiyo oo ay tahay in cid kastaaba barato maadama in dad laga hor hadlaa ay nolosha aadamaha u tahay udub-dhexaad isla markaana aan sina looga marmi karin.

Buugan hab qoraalkiisa waxa hubiyey dhawr qof oo ay ka mid yihiin:

1. Maxamed Cali siciid (Cimi Baadhe hindiya ku nool).
2. Aamina Xuseen Saalax (Ardayd jaamacada Golis ka mida).
3. Faarax Cabdiraxmaan Xasan (Hal-Abuur Iyo Arday, Itoobiya ku nool).

Dhamaan dadkani waa asxaab in muddo ah haystay buugga si ay u hubiyaan, in uu anfici karo dhalinyarada iyo dadka akhrin doonaa ka dib marka uu soo baxo!

Fagaara Ka Hadalka,
Noocyada Fagaara Ka Hadalka,
Sidee Loo Noqdaa Fagaare Ka Hadle Wanaagsan?,
Maxaa Kaa Weecinaya Inaad Fagaare Ka Hadle Noqoto?,
Sidee Dadka Wax Loogu Jeediyaa?,
Qudbad Jeedinta!,
Sidee Qudbad Loo Diyaariyaa?,
Raac Talaaboyinkan,
Maxaa Kaa Mamnuuc ah!,
Ficilada la Iska Ilaaliyo.

Dhammaantood waa mawduucyada uu koobasanyo buuggu inta uu socdo!

ARAGTIDA BUUGGA!

Fagaare Ka Hadalku waa khibrad, khibradaas oo ah xeelad dadka lagu soo hor istaago isla maraana loogu gudbiyo hadba arrin jira ama xaalad taagan xiligaa.

Khibradan waxa yaqaan dad aad u kooban oo aan badnayn marka loo eego dadka dunida ku nool, isla markaana waxa tiro beel ah ama fara badan dadka aan awoodin in ay dad ka hor hadlaan kuwaasoo lagu qiyaasay75% dadyow ah. Inta ka soo hadhay tiradaa waxay awoodaan dadka in ay la hadlaan, wallow iyaga laftoodu ay is dheer yihiin xirfado iyo waayo aragnimooyin kala duwan.

Marka la eego, wadamada horumaray iyo dadka yaqaan xirfadan Fagaare ka hadalka iyo innaga waxa aan dareemi karnaa inta aynnu isu jiri karo ama faraq inoo dhexeeya, mase jiraan qiyaaso ama tirakoobyo xadidan oo arinkaa laga sameeyey innaga ahaan.

Fagaara ka hadalku waa shay aad mihiim ugu ah nolosheena, isla markaana udub-dhexaad u ah hawlo badan oo aynu nolosha iyo noolahaba uga baahanno taas oo ina dhaxalsiisa in aan xog si fudud ku gudbin karno, kuna heli karno, waa aalad ka mid ah aaladaha la isku waraysto mise na wax la isku baro.

Sidaa awgeed waxa laga maarmaan ah in aynu dadaal gelino sidii aynu u noqon lahayn dad awood u leh in ay dadkooda wax u sheegi karaan, una gudbin kara hadba fikirka, ama aqoonta mudan in la baro bulshada inteeda kale.

Si tani u suura-gasho, waxa aan shakhsi ahaan muhiim u arkaa akhriska buuggan ka hadlaya Fagaare ka hadalka iyo sida ugu habboon ee loo sameyn karo, loona xallin karo dhibaatada baqashada iyo kalsooni la'aanta, runtii waa hage aad ugu fiican dhalinyarada wax barata iyo kuwo badan oo fikirro kala duwan ka guuxayaan si ay bulshadeennu u noqoto mid horumarsan oo wax badan ogsoon.

Runtii sida ku cad bogagga buugga:

Fagaare ka hadalku waxa uu dad badan baraa Luuqadda iyo noocyada kala duwan ee hadalka loo odhan karo sidaa awgeed,
Afka iyo Fagaare ka hadalku waxa ay qayb muhiim ah ka siiyaan dadka nolosha iyo is badalada dhaca mar kasta .

Inta badan khibrada dad ka hor hadalka, dadka yaqaana waa dad cadkooda goosan kara oo aftahanimo badan uu baray, iyagoo maalaya awoodaas na waxay qancin karaan dadka iyo bulshada hadba ku gedaaman ee uu baahan wax-ka-dhaadhicinta.

Badanaa dadka yaqaan fagaara ka hadalku waxa kale oo u raaca inay yaqaanan doodaha iyo qancinta, iyagoo sameeya habab kala duwan oo ku saabsan hadba arinka ay ka hadlayaan iyaga oo u adeegsada noloshooda caadiga ah.

Sidaa awgeed waa runtii muhiim in aad Akhriste ahaan barato xirfaddan adiga oo u sii maraya isla buuggan iyo meelaha kale ee laga baran karo ba, kadiba aad la wadaagto kuna kabto kumanaanka kale ee u baahan in ay helaan qof ku-dayasho mudan. Si guud ahaan loo helo dad soomaaliyeed oo dhisan oo dhinac walba ka xoogan waana shaqo inoo wada taal dhammaanteen.

GEBAGEBO

Runtii, waxa aan rajaynayaa in uu wax badan idinka anfici doono Akhriska Buuggani, siiba qofkii ku dhaqma ee aan dhayalsan maadama oo uu yahay buug gudbinaya xirfad aynu dhaamaanteen u baahanay.
*************************
Tusmada Buugga:
Magaca Buugga: Buugga Fagaare Ka Hadalka
Qore: Cabdiraxmaan Xuseen Jaamac
Bogagga: 41 Bog

FG: Waa Online Book "Ebook", waxaanad ka heli kartaa Page ka Madasha Buugga ee barta Facebook ga!

Mahadsanidin.

S/G: Amina Galaydh